Μέσα από μία σπουδαία πρωτοβουλία και σύμπραξη η ΕΛΙΞ-Προγράμματα Εθελοντικής Εργασίας, με το Οικομουσείο Ζαγορίου και μαζί με τους εθελοντές και εθελόντριες του Προγράμματος «Αειθαλεία», ολοκλήρωσαν την κατασκευή μίας βλάχικης καλύβας για μετακινούμενους κτηνοτρόφους, στις Δρυμάδες Πωγωνίου του Νομού Ιωαννίνων από τις 22 Σεπτεμβρίου έως τις 2 Οκτωβρίου.
Η κατασκευή της βλάχικης καλύβας έλαβε χώρα στο πλαίσιο των Ευρωπαϊκών Ημερών Πολιτιστικής Κληρονομιάς 2023, ενώ το δεκαήμερο εργαστήριο εμπλουτίστηκε με διαλέξεις από ειδικούς επιστήμονες και θεωρητικούς. Ανάμεσα στα πολύ ενδιαφέροντα αντικείμενα που συζητήθηκαν ήταν η σύνδεση της μετακινούμενης κτηνοτροφίας με την προστασία της βιοποικιλότητας, καθώς και η ανθρωπολογική και λαογραφική προσέγγιση των μετακινούμενων κτηνοτρόφων στη χώρα μας.
Όλα αυτά τα χρόνια, οι μετακινούμενοι κτηνοτρόφοι επιλέγουν τον απλούστερο τρόπο ζωής με απόρριψη κάθε περιττού στοιχείου, αντλώντας την έμπνευση και την τεχνική για τις κατασκευές των καλυβών τους από την πλούσια πολιτιστική κληρονομιά της περιοχής. Η τυπική κατασκευή μίας βλάχικης καλύβας αποτελείται από έναν κεντρικό πάσσαλο, ενώ η επένδυση της συνήθως γίνεται με χοντρά και λεπτά κλαριά, σύρμα και δερμάτινα λουριά. Η τελική κατασκευή χαρακτηρίζεται από ιδιαίτερη σταθερότητα, με αντίστοιχα στέρεη επένδυση, ενώ επίσης το εξωτερικό της καλύβας στην τελική του μορφή χρησιμεύει και για σκαρφάλωμα μέχρι την κορυφή. Τέλος, αφήνεται ένα κενό στο μπροστινό μέρος, που χρησιμοποιείται ως είσοδος-έξοδος. Η κατασκευή της βλάχικης καλύβας συνδυάζει παραδοσιακή αρχιτεκτονική με την πολιτιστική κληρονομιά του τόπου, καταδεικνύοντας το ότι μπορούν να βρεθούν επίκαιρες λύσεις και στη σύγχρονη εποχή, οι οποίες βασίζονται σε παλαιότερα μοντέλα διαβίωσης. Η κατασκευή δανείζεται τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό από τη βλάχικη παράδοση, ενώ η τοποθεσία της αποτελεί αντίδοτο στην έντονη ζωή των αστικών κέντρων, επαναπροσδιορίζοντας τη σχέση του σύγχρονου ανθρώπου με τη φύση και τη φυσική δόμηση.
Οι συνολικά εικοσιένας (21) εθελοντές και εθελόντριες του Προγράμματος "Αειθαλεία", ανάμεσα στους οποίους βρίσκονταν μέλη των ΚΑΠΗ τ. Δήμου Ιωαννίνων και ης Εταιρείας Ψυχοκοινωνικής Έρευνας και Παρέμβασης Ιωαννίνων (ΕΨΕΠ), εργάστηκαν σε καθημερινή βάση και για διάστημα δέκα ημερών με τη συμβολή και καθοδήγηση των ντόπιων κτηνοτρόφων. Συμμετείχαν στην κατασκευή τόσο του κορμού της καλύβας με το περίτεχνο δέσιμο κομματιών ξύλου, όσο και στην εφαρμογή των τοιχωμάτων με την τοποθέτηση δαδιών και την ενσωμάτωση τους στον κορμό. Στη συνέχεια, η ομάδα καθάρισε το χώρο περιμετρικά με την ταυτόχρονη δημιουργία περίφραξης, ενώ ανάλογα περιποιήθηκε και το εσωτερικό της καλύβας ώστε να είναι έτοιμο να υποδεχτεί τον κτηνοτρόφο, κατά την μετατόπιση των ζώων του στην περιοχή των Δρυμάδων Ιωαννίνων.
Θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε ιδιαιτέρως το Οικομουσείο Ζαγορίου και την Πρόεδρο και Συνιδρύτρια κα Παναγιώτα Κουτσούκου για τη συνεργασία και επιτυχή ολοκλήρωση αυτού του project, μέσα από την καθοδήγηση και τεχνογνωσία που παρείχαν στο εθελοντικό προσωπικό. Ιδιαίτερες ευχαριστίες επίσης προς τον Προϊστάμενο των ΚΑΠΗ τ. Δήμου Ιωαννίνων κο Νίκο Κατσάνο, την Εταιρεία Ψυχοκοινωνικής Έρευνας και Παρέμβασης Ιωαννίνων (ΕΨΕΠ), για την πολύτιμη συνεργασία και εθελοντική προσφορά των μελών τους, το Δήμο Πωγωνίου και την κα Νιόβη Τόμου, καθώς και το Κέντρο Νέων Ηπείρου και την Κοινότητα Σταυροσκιαδίου για τη φιλοξενία. Τέλος, ευχαριστούμε θερμά την Ένωση Κτηνοτρόφων Ηπείρου, τον Γραμματέα κο Σπύρο Κιόση, καθώς και τον κο Κώστα Νάστο, για τη σημαντικότατη συμβολή του στις τεχνικές εργασίες.
Το πρόγραμμα υλοποιήθηκε υπό την αιγίδα και υποστήριξη του Δήμου Πωγωνίου.